صادرات به ترکیه | مراحل کامل + پرسودترین کالاها و قوانین جدید

در سال های اخیر ترکیه به یکی از مهم ترین شرکای تجاری ایران تبدیل شده است. نزدیکی جغرافیایی، روابط سیاسی نسبتاً پایدار و بازار بزرگ ترکیه (با جمعیتی بیش از ۸۵ میلیون نفر) فرصت های طلایی برای صادرکنندگان ایرانی ایجاد کرده است.
 طبق آمار گمرک ایران در سال ۱۴۰۳ حجم صادرات غیرنفتی به ترکیه حدود ۶-۷ میلیارد دلار بوده و در بهار ۱۴۰۴ نیز حدود ۹۳۷ میلیون دلار کالا صادر شده است. این روند نشان دهنده پتانسیل بالای رشد است.

💡این مقاله راهنمای جامع و به روز برای صادرات به ترکیه در سال ۱۴۰۴ است. از آمار و کالاهای پرسود تا مراحل گام به گام، مدارک لازم، گمرکات مرزی و چالش های حواله پول با وجود محدودیت ها را پوشش می دهیم.

آمار صادرات ایران به ترکیه در سال های اخیر

ترکیه به عنوان یکی از همسایگان اصلی ایران همیشه یکی از مقاصد مهم صادراتی بوده است. روابط تجاری دو کشور تحت تأثیر عوامل مختلفی مثل قیمت انرژی، قراردادهای گازی و تغییرات سیاسی قرار دارد.

در سال های اخیر صادرات ایران به ترکیه نوسان داشته: در سال ۱۴۰۱ (حدود ۷.۴۵ میلیارد دلار) به اوج خود رسیده و در سال ۱۴۰۲ به کمترین حالت رسیده است. در ادامه تا سال 404 یک روند پایدار را پیش گرفته است.

جدول خلاصه آمار صادرات ایران به ترکیه:

نکات کلیدی از آمار:

✅️سال ۱۴۰۱ (۲۰۲۲): بالاترین حجم  سال های اخیر با بیش از ۷ میلیارد دلار به سال 401 تعلق دارد. عمدتاً به دلیل تقاضای ترکیه برای انرژی و مواد خام ایران و در پی آن صادرات گاز طبیعی، آلومینیوم خام، روی و پلیمرهای اتیلن بوده است.

✅️سال ۱۴۰۲ (۲۰۲۳): در این سال صادارت به ترکیه از ایران به حدود ۴.۲ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است. دلیل اصلی آن کاهش صادرات گاز به دلیل مشکلات فنی و محدودیت های اعمال شده بود. همچنین ترکیه گاز موردنیاز خود را از منابع دیگر مثل آذربایجان و روسیه تأمین می کند.

✅️سال ۱۴۰۳ (۲۰۲۴): طبق آمار ترکیه واردات از ایران حدود ۲.۴۵ میلیارد دلار بوده اما گزارش های ایرانی صادرات غیرنفتی را بالاتر نشون می دهند (حدود ۳-۴ میلیارد).
علی رغم کاهش نسبی در برخی سال ها به دلیل نوسانات ارزی و تحریم ها، ترکیه همچنان چهارمین بازار صادراتی ایران پس از چین، عراق و امارات است.

پرسودترین کالاها برای صادرات به ترکیه در ۱۴۰۴

پرسودترین کالاها آن هایی هستند که:

• تقاضای بالا در ترکیه دارند (به دلیل کمبود تولید داخلی یا کیفیت ایرانی).
• حاشیه سود خوب دارند (به خاطر قیمت رقابتی، تعرفه پایین یا ارزش افزوده بالا).
• حجم صادرات بالا و پایداری دارند.

جدول ۱۵ کالای پرسود و پرحجم صادراتی به ترکیه :

نکات کلیدی برای سودآوری در صادرات به ترکیه از ایران:

🟡انتخاب کالاهای با تقاضای بالا و حاشیه سود زیاد  

تمرکز روی کالاهایی که ترکیه واردکننده بزرگ آن هاست و تولید داخلی کمی دارد مثل زعفران، پسته، خرما، خشکبار، فلزات پایه (آلومینیوم، روی، مس)، محصولات پتروشیمی (پلی اتیلن، اوره) و میوه های تازه در موفقیت تجارت شما بسیار تاثیرگذار خواهد بود. این کالاها به دلیل ارزش افزوده بالا حاشیه سود ۳۰-۱۰۰%+ دارند.

🟡 استفاده از حمل زمینی برای کاهش هزینه ها 

بیش از ۹۰% صادرات به ترکیه از طریق راه های زمینی است (از مرزهای بازرگان، رازی یا سرو). چرا که هزینه حمل پایین (نسبت به هوایی/دریایی) سود را افزایش می دهد.

نکته: بیمه کامل بگیرید و از شرکت های باربری معتبر استفاده کنید.

🟡 رعایت استانداردهای ترکیه (CE، بهداشت، حلال)  

کالاهای غذایی/کشاورزی نیاز به گواهی بهداشت و حلال دارند. محصولات صنعتی نیز اغلب CE می خواهند. این گواهی ها هزینه اولیه دارند، اما از توقیف کالا جلوگیری کرده و اعتماد مشتری را جلب می کنند.

🟡 پرداخت ریالی یا تهاتر به جای پرداخت بانکی بین المللی

همانطور که می دانید به دلیل محدودیت های موجود برای ایرانیان، پرداخت بین المللی و انتقال از طریق سوییفت به بانک های ایرانی به راحتی ممکن نیست.
راه حل آن استفاده از صرافی های ایرانی در ترکیه و دریافت ریالی از طریق این صرافی هاست. همچنین می توانید به جای دریافت پول نقد کالاهای خود را با خریدار ترکیه ای تهاتر کنید. این روش ها هزینه بانکی را کم کرده و سود را حفظ می کنند.

🟡بازاریابی مستقیم و فروش در ترکیه

 یکی از بهترین روش ها برای پیداکردن مشتری واقعی و فروش کالا در ترکیه، شرکت در نمایشگاه های استانبول یا آنکارا است. 
همچنین استفاده از پلتفرم های B2B ترکی (مثل Turkishexporter) یا داشتن یک فروشگاه در ترکیه می تواند به بازاریابی و فروش در ترکیه بسیار کمک کند.

همچنین اگر قصد فروش مستقیم به مصرف کننده در ترکیه را دارید می توانید از سایت هایی مثل ترندیول استفاده کنید.

🟡بسته بندی استاندارد و برندینگ 

ترکیه بازار لوکس و پر از گردشگری دارد، بسته بندی جذاب (به زبان ترکی و انگلیسی) قیمت فروش در ترکیه را بالا می برد. به ویژه برای خشکبار و زعفران که مشتریان خاص خود را دارد.

🟡 به روز بودن با قوانین گمرکی ۱۴۰۴  

یکی از مهم ترین نکات برای سودآوری در صادرات به ترکیه، آگاهی کامل و به روز از قوانین گمرکی این کشور است. قوانین ممکن است هر سال تغییر کنند، پس همیشه قبل از ارسال کالا، اطلاعات جدید را چک کنید تا از هزینه های غیرمنتظره یا توقیف کالا جلوگیری شود.
برای اطلاع از قوانین جدید می توانید به سایت رسمی وزارت تجارت ترکیه (ticaret.gov.tr) مراجعه کنید. 
همچنین از اتاق بازرگانی ایران یا شرکت های ترخیص کاری معتبر مشاوره بگیرید.

🟡 تنوع بخشی و تمرکز روی ارزش افزوده 

به جای خام فروشی (مثل فلزات خام)، محصولات فرآوری شده صادر کنید (مثل مغز پسته بسته بندی شده).
خام فروشی در ترکیه (مثل فروش پسته با پوست یا فلزات خام) سود کمتری دارد. چرا که قیمت جهانی پایین تر و رقابت شدیدتر است.
اما با افزودن ارزش (فرآوری، بسته بندی، برندینگ) می توانید قیمت فروش را ۲ تا ۵ برابر کنید و حاشیه سودتان را به شدت افزایش دهید.

🟡 مدیریت ریسک نوسان لیر و چالش های سیاسی

قیمت لیر ترکیه در برابر دلار نوسان بالایی دارد. بنابراین قراردادها را دلاری ببندید. اگر قرارداد شما به لیر ترکیه است، حتما پنجاه درصد مبلغ را همان ابتدا دریافت کنید تا از نوسانات لیردر امان بمانید.
همچنین گاهی روابط ایران و ترکیه موقتاً سرد می شود یا محدودیت های جدید بانکی اعمال می شود و پرداخت سخت تر می شود.
برای مدیریت این بحران همیشه بازار جایگزین داشته باشید (مثل عراق، امارات، آذربایجان) تا اگر ترکیه مشکل شد، سریع جابه جا شوید.

🟡 شروع کوچک  

یکی از بهترین مزایای صادرات به ترکیه، امکان شروع با سرمایه کم است. لازم نیست میلیارد ها تومان سرمایه اولیه داشته باشید تا وارد این تجارت شوید. می توانید با حجم کوچک و صادرات چمدانی به ترکیه شروع کنید، بازار را بشناسید و اگر موفق بود مقیاس کار را بزرگ تر کنید. این روش ریسک را خیلی کم می کند و فرصت یادگیری عملی می دهد.

با رعایت این نکات، بسیاری از صادرکنندگان ایرانی در ۱۴۰۴ سود ۴۰-۸۰% روی کالاهای کشاورزی/خشکبار گزارش کرده اند. پتانسیل بازار ترکیه (۶۰۰+ میلیارد دلار واردات سالانه) هنوز زیاد است، اما سهم ایران در این واردات کم بوده، که نشان می دهد هنوز جای رشد زیادی وجود دارد.

مراحل کامل صادرات کالا به ترکیه

فرآیند صادرات از صفر تا صد حدود ۱-۳ ماه طول می کشد (بسته به حجم و نوع کالا). در سال ۱۴۰۴ قوانین کلی پایدار مانده، اما همیشه سایت گمرک ایران و وزارت تجارت ترکیه را برای تغییرات چک کنید. در ادامه تمام مراحلی که برای صادرات به ترکیه باید پیش ببرید را آورده ایم.

1. تحقیق بازار و انتخاب کالا

بازار ترکیه را بررسی کنید (تقاضا، رقبا، قیمت ها). یک یا چند کالای پرسود و پرتقاضا را با توجه به امکانات خود و دسترسی تان به کالاها انتخاب کنید.

2. دریافت کارت بازرگانی (برای صادرات تجاری) 

اگر حجم کالا برای صادرات بالا باشد، دریافت کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی ایران الزامی است. برای شروع کوچک (صادرات چمدانی به ترکیه و یا کارگو کم حجم)، لازم نیست.

3. یافتن مشتری و عقد قرارداد  

مشتری مستقیم پیدا کنید. قرارداد دلاری یا ریالی ببندید و پیش فاکتور (Proforma Invoice) صادر کنید.

4. تهیه مدارک لازم

مدارک کلیدی برای صادرات به ترکیه:

نکته: برای کالاهای خاص (غذایی)، گواهی حلال هم باید داشته باشید.

5. بسته بندی و آماده سازی کالا  

بسته بندی استاندارد (به زبان ترکی/انگلیسی)، و مقاوم برای حمل زمینی انجام دهید. 
همچنین استانداردهای ترکیه (مثل CE برای برخی کالاها) را حتما رعایت کنید.

6. انجام تشریفات گمرکی در ایران 

به گمرک مرزی (بازرگان، رازی، سرو یا خوی) مراجعه کنید. اظهار کالا، پرداخت هزینه های صادراتی و دریافت پروانه صادراتی را انجام دهید.

7. حمل و نقل کالا به ترکیه  

• زمینی (۹۰% موارد): ارزان و سریع (۱-۳ روز)، از مرز بازرگان یا سرو.  
• هوایی: برای کالاهای گران/فوری (از فرودگاه امام یا تبریز).  
• ریلی: برای حجم بالا با هزینه متوسط.  

شرکت های حمل معتبر را انتخاب کنید و بیمه بگیرید.

8. ترخیص کالا در گمرک ترکیه  

کالا وارد گمرک ترکیه (مثل گوربولاغ مقابل بازرگان) می شود. importer ترک (مشتری شما) مسئولیت ترخیص دارد. تعرفه گمرکی و مالیات را باید پرداخت کند. همچنین مدارکی که ثابت کند کالا از مبدا قانونی است، الزامی می باشد.
این فرآیند الکترونیکی است و چند روز زمان می برد.

9. دریافت وجه و تسویه

بعد از تمام شدن تمام مراحل و رسیدن کالا به دست مشتری، تسویه حساب کامل را انجام دهید. همانطور که گفتیم در این مرحله می توانید از صرافی ها برای پرداخت ریالی و تبدیل لیر به تومان کمک بگیرید.

10. پیگیری و بازاریابی مجدد 

از مشتری های خود بازخورد بگیرید و برای صادرات بعدی برنامه ریزی کنید.

گمرکات مرزی مهم ایران و ترکیه

اکثر صادرات زمینی انجام می شود. گمرکات کلیدی:

• گمرک بازرگان (آذربایجان غربی): این گمرک مهم ترین برای تجارت با ترکیه است که ۲۴ ساعته باز هستند. بازرگان مقابل گمرک گوربولاغ ترکیه قرار دارد و بیش ترین حجم تجارت از این مرز انجام می شود.
• گمرک رازی (خوی): مناسب برای صادرات ریلی به ترکیه است. دومین گزینه برای صادرات زمینی بعد از بازرگان نیز می باشد.
• گمرک سرو (ارومیه): بیشتر تاجرانی که کالاهایی سنگین با حجم بالا دارند از این مرز استفاده می کنند.
• گمرک ساری سو و صنم بلاغی: بازارچه های مرزی که برای حجم کم و صادرات چمدانی به ترکیه مناسب است.

قوانین گمرکی ایران و ترکیه برای صادرات

قوانین ترکیه:

•  اظهار الکترونیکی: بیشتر فرآیندهای گمرکی به صورت آنلاین و از راه دور انجام می شود.
•  استانداردهای کیفی: سخت گیری بالا بر کیفیت کالا، همراه با گواهی های استاندارد (مانند CE برای محصولات صنعتی) و بهداشت.
•  تعرفه ها: عوارض بالاتر برای کالاهایی که با تولید داخلی ترکیه رقابت می کنند، تخفیف برای کالاهای غیررقابتی.
• برندها: واردات کالاهای برنددار نیازمند مجوز رسمی از صاحب برند است.

قوانین ایران:

• رفع تعهد ارزی: الزامی برای صادرکنندگان، بازگشت ارز حاصل از صادرات طبق مقررات بانک مرکزی.
• به روزرسانی سالانه: تغییرات در مالیات ها، حقوق ورودی و بخشنامه های گمرکی (مانند مقررات ارزی جدید).

توافقات مشترک:

• تجارت ترجیحی: همچنان فعال،تخفیف تعرفه برای کالاهای خاص (عمدتاً کشاورزی مانند خشکبار).
• گواهی مبدأ: تبادل الکترونیکی برای بهره مندی از تخفیف ها الزامی است.

صادرات چمدانی به ترکیه (مسافری):

• محدود به مقادیر کم (مثلاً تا ۱۰۰ گرم زعفران با هر پاسپورت مستقل) و ارزش پایین.
• برای حجم بالاتر، نیاز به تشریفات رسمی گمرکی و کارت بازرگانی است.

توصیه: همیشه قوانین روز را از سایت های رسمی گمرک ایران (irica.ir) و ترکیه (ticaret.gov.tr) چک کنید، زیرا ممکن است تغییر کند.

چالش های حواله پول و دریافت وجه

یکی از بزرگ ترین موانع صادرکنندگان ایرانی به ترکیه، دریافت هزینه کالا و به طور کلی نقل و انتقال پول و حواله لیر یا دلار است. به دلیل محدودیت های بانکی علیه ایران، مسیرهای رسمی و انتقال مستقیم محدود یا پرهزینه شده اند.
بسیاری از صادرکنندگان با تأخیر در پرداخت، ریسک بلوکه شدن پول یا کارمزد بالا مواجه هستند. اما راه حل های عملی و مطمئنی وجود دارد که صادرکنندگان موفق از آن ها استفاده می کنند.

چالش های اصلی دریافت وجه

• تحریم های بانکی: بانک های ترکیه (مثل زراعت بانک، ایش بانک) منبع پول را دقیق چک می کنند تا از پولشویی جلوگیری کنند. اگر مبدأ مشکوک باشد، حساب مسدود می شود.
• نوسان شدید لیر: افت ارزش لیر باعث می شود مشتری ترک دیرتر پرداخت کند یا قیمت کمتری پیشنهاد دهد.
• تأخیر و کارمزد بالا: روش های رسمی زمان بر و گران هستند.
• ریسک کلاهبرداری: در روش های غیررسمی، اعتماد به واسطه سخت است.

جدول راه حل های رایج دریافت وجه در ۱۴۰۴

چالش پیداکردن صرافی معتبر

همانطور که گفتیم بهترین راه حل برای دریافت پول از مشتری ترکیه ای و انتقال آن به ایران، کمک گرفتن از صرافی هایی است که با حساب های ایرانی کار میکنند. اما چالش اصلی اینجاست که چگونه به صرافی ها اعتماد کنیم و تمام سرمایه خود را به آنها بسپاریم.

متاسفانه هر از گاهی گزارشاتی از کلاهبرداری های صرافی ها از هموطنانمان به گوش می رسد و این موضوع اعتماد را سخت تر و نقل و انتقال پول برای صادرات یا واردات از ترکیه را چالش برانگیز می کند.
از همین رو ایزی دکس برآن شده تا پلتفرمی را ایجاد کند که در آن صدها صرافی معتبر از سراسر جهان عضو هستند. این صرافی ها مبالغ زیادی را نزد ایزی دکس به عنوان ودیعه برای خسارات احتمالی قرار می دهند و به این ترتیب اگر مشکلی در ارائه خدمات پیش بیاید، Ezdex خسارت شما را پرداخت می کند.

همچنین برای انتخاب صرافی موردنظر می توانید به قسمت نظرات مراجعه کرده و با توجه به امتیازات کاربران قبلی، بهترین صرافی را انتخاب کنید.

نکته مهم درباره خدمات این پلتفرم این است که شما در هر جایی و هرزمانی که بخواهید می توانید مبلغ موردنظرتان را به لیر، دلار، ریال، طلا و یا حتی ارزدیجیتال چه به صورت فیزیکی و چه به صورت آنلاین دریافت کنید.

جمع بندی

صادرات به ترکیه کم ریسک، نزدیک و بسیار سودآور است. به شرطی که با اطلاعات به روز، شروع کوچک و تمرکز روی کیفیت و ارزش افزوده پیش بروید. اگر درست انجام دهید، حاشیه سود ۴۰-۱۰۰% کاملاً دست یافتنی است.

چالش اصلی دریافت پول به دلیل محدودیت هاست، اما با استفاده از خدمات ایزی دکس دیگر هیچ چالشی نخواهید داشت.